نقش قندیل در فاصله ۸۵۰ متری شمال غرب روستای قندیل و ۶ کیلومتری شهر قائمیه (چنار شاهیجان) از توابع کازرون در استان فارس قرار دارد. برای رسیدن به این نقش برجسته باید حدود ۳۷۵۰ متر بعد از عبور از میدان اصلی قائمیه به سمت نور آباد ممسنی، وارد مسیر فرعی در سمت چپ به سوی روستای قندیل شده و با گذر از روستا و گورستان آن، با طی حدود ۸۰۰ متر دیگر در مسیری سنگلاخ به روبروی نقش رسید. البته توصیه میکنم اگر با ماشینتان رودربایستی دارید و خیلی ناز نازی بارش آورده اید، آنرا در کنار گورستان روستا پارک کرده و طی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قدم زنان به سمت نقش برجسته بروید. در این حالت نقش برجسته در سمت راست شما و سوی دیگر مسیر سیلاب در کف دره واقع شده است.
نقش برجسته بر روی تخته سنگ بزرگ و منفردی در کنار مسیل کنده شده و بر روی آن تصویر سه نفر به صورت تمام قد دیده میشود. در سمت چپ یک زن و در وسط و در سمت راست نیز دو مرد رو به سوی زن قرار گرفته اند. هر سه نفر در نقش دارای لباس هایی فاخر و با شنلی (روپوش) از جنس حریر می باشند که به زیبایی توسط حجاران به تصویر کشیده شده و خصوصا نمایش حرکت روپوش در باد بسیار زیبا حجاری شده است. پوشش مردان تقریباً مشابه بوده و لباس هر دو تا بالای زانو ادامه داشته و دارای کمربند و شمشیری بر روی آن در سمت چپ کمرشان می باشد.
زن در این نقش کمی فربه بوده و کلاهی با گلی بزرگ بر روی آن بر سر دارد یا شاید شی دیگری باشد که من تصور گل را از آن دارم و البته ممکن هم هست که آرایش موی او بدینصورت بوده و موهای خود را به این شکل بسته باشد. او با دست راست در حال تعارف و اهدای یک شاخه گل (بعضی ها میگویند جام نوشیدنی؟) به فرد روبروی خود میباشد.
فرد وسط که به احتمال قوی یک شاهزاده است (تاج بر سر ندارد)، دست چپ خود را بر قبضه شمشیر قرار داده و دست راست را برای دریافت گل از خانم دراز کرده است. مرد سمت راست نیز همانند فرد وسط دست چپ خود را بر قبضه شمشیر قرار داده و حلقه ای را در دست راست خود بالا گرفته است.
در بیشتر منابع این نقش به تصویری از مراسم ازدواج شاهپور اول، دومین شاه ساسانی با آذر آناهید، ملکه او نسبت داده شده و فرد پشت سر شاه نیز کرتیر، موبد موبدان در زمان ۵ شاه اول ساسانی شناخته شده است.
در مورد فرد سمت راست من تقریبا با اطمینان ادعا میکنم که او کرتیر نیست.!!!! (آیا داروساز دیگری را سراغ دارید که با این صراحت پا در کفش باستانشناسان و مورخان بکند؟) دلایل من عبارتند از:
۱- درست است که کرتیر از زمان اردشیر اول تا بهرام دوم موبد موبدان و قاضی القضات بوده است ولی بیشترین اهمیت وی به دوره حکومت بهرام دوم بر میگردد و تقریبا در تمام نقش برجسته های او در کنار شاه دیده میشود، حال آنکه در زمان شاهان قبل تصویری از او در کنار شاه دیده نمیشود. نقوشی هم که از وی در کنار نقش برجسته های اردشیر ساسانی در نقش رجب و شاهپور اول در نقش رستم دیده میشوند به شکل مشخصی در زمانی بعد از حجاری نقوش اصلی در کنار آنها حک شده است.
۲- در هیچ یک از تصاویر موجود از کرتیر، او ریش ندارد. (نقش رجب، نقش رستم، سرمشهد، سراب بهرام)
۳- بزرگان دربار ساسانی هر یک دارای نشانی مخصوص بودند که شکل آنرا بر روی کلاه خود حک میکردند. نشان مخصوص موبد موبدان و قاضی القضات دوران نیز تصویر قیچی بود که در تمام تصاویر وی بر روی کلاهش دیده میشود. البته در این نقش کلاه فرد مورد نظر مخدوش شده و آسیب دیده است ولی باقیمانده آن هم با شکل کلاه کرتیر در سایر نقوش متفاوت است.
۴- در زمان ساسانیان، به غیر از خاندان سلطنتی بقیه مردم و بزرگان در زمان حضور در کنار شاه دست راست خود را به شکل خاصی شبیه به حالت مشت با انگشت نشانه به صورت نیم حلقه به علامت احترام بالا میگرفتند و این شامل کرتیر هم میشد. در نقوش به جای مانده از آن دوران تنها اعضای خاندان سلطنتی و نقوش الهه گان از این قضیه مستثنی بوده اند. در دست راست فرد سوم این نقش هم یک حلقه قرار دارد و حالت احترام دیده نمیشود.
بدین ترتیب فرد سمت راست در این نقش یا یکی از اعضای خاندان سلطنتی است و یا تمثالی از اهورا مزدا میباشد. (مشابه با نقش برجسته های متعدد دریافت حلقه شاهی توسط شاهان ساسانی از اهورا مزدا در سایر نقاط)
در مورد شاه و ملکه داخل تصویر من نمیتوانم قضاوتی بکنم و تنها در این رابطه حدس میزنم که با توجه به نقش برجسته های شاهان ساسانی و مقایسه حضور زنان در آنها، این نقش مراسم ازدواج نبوده و یک مراسم آیینی با تصویر شاه در میان نمادهای اهورا مزدا و آناهیتا میباشد. همچنین اگر نقش را یک مراسم ازدواج در نظر بگیریم، بیشتر شبیه به نقش برجسته های زمان بهرام دوم است که در بیشتر آنها تصویر ملکه هم دیده میشود.
موقعیت مکانی و مسیر دسترسی به نقش قندیل
نقش قندیل
نقش قندیل
نقش قندیل
نقش قندیل
نقش قندیل
+ نوشته شده در جمعه سی و یکم شهریور ۱۳۹۱ ساعت ۱۱:۴۳ ب.ظ توسط نادرالحکما دواساز
