آصف دیوان، میرزا علی نقی کردستانی (متوفی ۱۳۱۶ ش) پسر میرزا رضای وزیری کردستانی، سیاست پیشة روزگار قاجاری بود. خانواده او اصالتی اصفهانی داشتند و به تشویق هلوخان اردلان حاکم کردستان، در ۱۰۲۲ ق به آن منطقه مهاجرت کردند. چون یکی از افراد این خانواده به نام میرزا عبدالله، به مقام معاونت و پیشکاری والی کردستان رسید، همة آن طایفه به "وزیری" شهرت یافتند. میرزا علی نقی که در وزارت کشور خدمت میکرد، در زمان حکومت امیرنظام گروسی (۱۳۱۳-۱۳۲۵ ق) لقب "آصف دیوان" گرفت که از القاب محلی بود. وی در دورة مشروطیت به «آصف اعظم» ملقب شد.
عکسی قدیمی از آصف دیوان – نفر دوم از سمت راست
عمارت آصف یکی از قدیمی ترین آثار دیدنی و تاریخی شهر سنندج است که تقریبا در مرکز این شهر واقع شده است. بر اساس شواهد و شیوه معماری، احداث بنای اولیه که بخش عمده ضلع شمالی عمارت شامل تالار تشریفات، اتاق‌ها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای بخش شرقی را در بر میگیرد مربوط به دوره صفویه بوده و قسمتهای دیگر در دوره های قاجاریه و پهلوی به آن افزوده یا تکمیل شده اند. بانی اولیه این بنا را خانواده معتمد هاشمی ها (امجد الاشراف) نام برده اند و احتمالا میرزا محمد رضای وزیر پدر آصف دیوان آن را تملک کرده است. با الحاق سر در ورودی و بخش های غربی و شرقی بنا در زمان آصف دیوان این عمارت شکوه نهایی خود را به دست آورده و از این رو به عمارت آصف مشهور شده است.
مساحت کلی این عمارت حدود ۴۰۰۰ متر مربع بوده و علاوه بر سر در و دالان ورودی، دارای چهار حیاط است که به حیاط بیرونی (اصلی)، حیاط اندرونی، حیاط مستخدمین و حیاط مطبخ معروف میباشند. این بنا در سال ۱۳۷۶ توسط سازمان میراث فرهنگی کردستان تملک شده و پس از مرمت و احیای قسمتهای آسیب دیده در سال ۱۳۸۲ به عنوان موزه مردم شناسی و با نام "خانه کرد" بازگشایی شد.
ورودی ساختمان عمارت آصف (خانه کرد)
نمای ضلع شمالی عمارت حیاط اصلی (بیرونی)
نمای ضلع شمالی عمارت حیاط اصلی (بیرونی)
نمای ضلع غربی عمارت حیاط اصلی (بیرونی)
حیاط و عمارت اندرونی
این عمارت از لحاظ گچ بری ها و اروسی های قدیمی بسیار زیبا است. سبک معماری سنگ های تراش خورده و برجسته و طاق های هلالی این ساختمان، منظره ای بدیع و قابل تحسینی به وجود آورده است. قسمت تالار و اروسی آن در نوع خود بسیارهنرمندانه و زیبا ساخته شده است.
یکی دیگر از ویژگی های این ساختمان حمام بزرگ و بسیار جالبی است که ورودی آن در داخل حیاط اصلی (بیرونی) این مجموعه قرار گرفته و از هر جهت جالب ودیدنی است. حمام دارای بخش های سردر، راهرو، حمام سرد (سربینه)، حمام گرم، خزینه، تون، منبع آب اضافی و سرویس بهداشتی و خلوتی (رخت كن) است.
سربینه حمام عمارت آصف
نمونه اطاق نشیمن شهری کردستان
نمونه اطاق نشیمن روستایی کردستان
مکتب خانه
اطاق خان
اروسی اطاق خان
تندیسی از یک زن کرد
تصمیم داشتم که گزارش دیگری نیز از عمارت خسرو آباد که در اوایل دوره قاجار توسط امان الله خان اردلان بزرگ ساخته شده و از زیباترین عمارات تاریخی آن زمان بود هم تهیه کنم ولی در زمان مراجعت به آنجا مشاهده شد که تنها نمای بیرونی ساختمان در وظعیت مطلوبی قرار داشته و داخل آن در حال مرمت و بازسازی کلی میباشد. لذا تا زمان مقتضی به عکسی از نمای بیرونی آن اکتفا خواهم کرد.
نمای بیرونی عمارت خسروآباد سنندج
+ نوشته شده در شنبه یازدهم دی ۱۳۸۹ ساعت ۱:۳۹ ق.ظ توسط نادرالحکما دواساز
