در منتهی الیه شهر کرمان و مجاورت جنگل مصنوعی قائم، بنایی سنگی با تاریخچه ای مبهم به نام گنبد جبلیه قرار گرفته است. این بنا با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر، دارای پلان هشت ضلعی در پایین است که نمای بیرونی آن به ترتیب طی ۳ طبقه دیگر به ۱۶ ضلعی، مجددا ۸ ضلعی و در نهایت گنبدی آجری میرسد. دو طبقه اول و دوم تماما از سنگ و ساروج ساخته شده اند. طبقه سوم مخلوطی از سنگ و ساروج و آجر بوده و گنبد آن نیز تماما از آجر میباشد. قطر داخلی بنا ۱۱ متر و ضخامت دیوار های بنا در قسمت پی ۳ متر بوده و بر هر ضلع آن دری به عرض ۲ متر قرار داشته است که در طی مرمتهای بعدی همگی به غیر از یک عدد از آنها به جهت استحکام بنا بوسیله سنگ و ساروج مسدود و پر شده اند. سطح داخلی بنا بوسیله گچ پوشیده شده است و در حال حاضر فاقد گچبری میباشد.
در مورد زمان ساخت و کاربری گنبد جبلیه اطلاع دقیق در دست نیست. عده ای نام قدیم آنرا گنبد گبری میدانند و بنای آن را به پیش از ورود اسلام مربوط میدانند و کلمه جبلی را نیز معرب کلمه گبری قلمداد میکنند. عده دیگری نیز آن را به دوره سلجوقی منسوب میدانند. در منابعی نیز عنوان شده است که اين بنا به دستور ابو علي محمد بن الياس (سالهاي ۳۲۲ تا ۳۵۶ ه ق) مرمت شده است که قطعا پیش از دوره سلاجقه است.
به هر صورت آنچه مشخص است گنبد بنا با توجه به جنس آن که از آجر است بعد از ساخت بنا به آن اضافه شده است و البته ممکن است جایگزین گنبد سنگی خراب شده قبلی شده باشد.
این گنبد در سال ۱۳۱۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سال ۱۳۸۳ پس از مرمت به گنجینه (موزه) جبلیه و محل نگهداری تعدادی از کتیبه ها و سنگ قبرهای قدیمی استان کرمان تبدیل شد.
تابلوی معرفی گنبد جبلیه
گنبد جبلیه
گنبد جبلیه
فضای داخلی گنبد جبلیه
فضای داخلی گنبد جبلیه
+ نوشته شده در شنبه سیزدهم اسفند ۱۳۹۰ ساعت ۱:۹ ق.ظ توسط نادرالحکما دواساز
