تنهاترین نیایشگاه‌

نیایشگاه‌ سنگی داراب

این بنای ساسانی که در 6 کیلومتری شهر داراب ساخته شده است تنها چهارتاقی در ایران است که همه‌ی دیوارها، ستون ها، سقف‌ها و اتاق‌ها به گونه‌ی یکپارچه در دل کوه تراشیده شده و آن را با نام چهارتاقی سنگی، آتشکده سنگی، آتشکده آذرخش و مسجد سنگی نیز می‌شناسند.

تابلوی معرفی آتشکده آذرخش

نیایشگاه‌ سنگی داراب

تعدادی از باستان‌شناسان این سازه را بنایی ساسانی دانسته و ساخت آن را مربوط به همان دوره میدانند. از طرفی، برخی دیگر از باستان‌شناسان این بنا را یک نیایشگاه مهرپرستان آریایی میدانند که در روزگار ساسانی به آتشکده دگرگون شده و پس از آن همانند بیشتر آتشکده‌های آن زمان و با توجه به شرایط مکانی و زمانی، به مسجد تغییر کاربری داده است.

ورودی نیایشگاه سنگی

پلان کلی بنا به صورت چلیپا (صلیب) بوده و درب آن رو به جنوب شرق قرار دارد. در قسمت ورودی، یک هشتی به ابعاد حدودی  سه در نه متر وجود دارد، که البته منتظم نبوده و ابعاد آن کمی متغیر است. درب اصلی بنا نیز با ارتفاع بیش از 4.5 متر، کمی بیش از 2 متر عرض دارد.

درب نیایشگاه سنگی

عرض هر یک بازوهای این چلیپا کمتر از 4 متر بوده و در محل تلاقی بازوهای چلیپا، حوضی مربع شکل با ابعاد حدود 3 متر در سنگ کف تراشیده شده است. سقف بنا هم دقیقا بر فراز همین حوض به شکل مربع و با ابعادی مشابه با آن باز میباشد. وجود این دو عنصر (حوضچه و سقف باز) به نوعی یادآور معابد آناهیتا (نیایشگاه ایزدبانوی آب) نیز میباشد.

راهرو اصلی نیایشگاه سنگی

راهرو اصلی نیایشگاه سنگی

در طرفین راهروها، رواقهایی با عرض حدود یک متر که با ستونهایی با مقطع مربع و به عرض 80 تا 90 سانتیمتر از راهرو های اصلی جداشده اند، ساخته شده که به زیبایی کلی بنا افزوده است.

رواقهای نیایشگاه سنگی

در انتهای بازوی جنوب غربی بنا در سال 652 هجری قمری محرابی تراشیده شده و کاربری آن را به مسجد تغییر داده است. کتیبه ای به خط ثلث در اطراف محراب کنده شده است که خیلی خوانا نیست ولی میگویند مظمون آن تقریبا چنین است: ″به فرمان پادشاه زمان اتابكي ابومظفر ابوبكر بن اتابك سعد بن زنگي مظفري در ماه رمضان 652 ه ق″. این ابوبکر، پسر اتابک، سعد بن زنگی مظفری معروف است که در برابر آرامگاه کورش در پاسارگاد و با استفاده از باقیمانده سنگهای کاخهای هخامنشی، مهرابی را برپا کرده بود.

مهراب نیایشگاه سنگی

در سمت چپ درب ورودی بنا و بر روی ستون رواق آن قسمت نیز کتیبه کوچک دیگری وجود دارد که آن هم فرسوده و ناخوانا است.

کتیبه کنار در ورودی

در کنار این بنا و در حدود 10 متری سمت راست ورودی نیایشگاه، اتاقی با سقف طاقی شکل در همان صخره حفر شده است که آن را اتاق نگهبانی و یا جایگاه آسایش موبدان حدس زده اند.

اتاق نگهبانی

سقف نیایشگاه

در فاصله 120 متری شمال نیایشگاه سنگی، بقایای سازه ای آبی (آب انبار یا آسیاب) دیده میشود که از آن، دو مخزن یا ورودی آب و کانال خروج آب مشخص میباشند. با توجه به آنچه در حال حاضر دیده میشود، آبهای ناشی از بارش و یا چشمه های اطراف بوسیله دو کانال ار طرفین وارد دو مخزن استوانه ای ساخته شده در کوه شده و به تدریج و تحت کنترل، از کانال حفر شده در دل کوه خارج شده و در این روند، چرخ آسیاب را هم میگردانده است.

 سازه های آبی مجاور نیایشگاه سنگی

ورودی آب سازه های آبی

یکی از دو چاه ذخیره آب

این سازه‌ آبی هم احتمالا تاریخچه ای ساسانی دارد که در روزگار اسلامی بازسازی و بِهسازی شده و به عنوان آسیاب از آن بهره می‌برده اند و تا روزگار قاجاریه هم کاربرد داشته است. بر بالای کانال خروجی آب، کتیبه ای در سه ردیف نوشته شده که احتمالا عمر کمی داشته و سالم مانده است.

کانال خروج آب

کتیبه بالای خروجی کانال آب

صخره آتشکده سنگی داراب از پشت

  
+ نوشته شده در پنجشنبه بیست و دوم بهمن ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۳۰ ب.ظ  توسط  نادرالحکما دواساز