در مسير كرمانشاه به قصر شيرين، پس از عبور از شهر كرند و ۱۵ كيلومتر پيش از سر پل ذهاب در كنار مسير سنگفرشي كه روزگاري راه شاهي شناخته شده و فلات مركزي ايران را به بين النهرين مرتبط ميساخت، بنايي سنگي با ورودي طاق مانند سالهاست كه شاهد عبور و مرور مسافران، كاروانيان و لشگريان متعدد در اين مسير بوده است. اين بنا كه به طاق گرا (در نزد پاره اي از افراد محلي طاق شيرين) مشهور است هم اكنون و با ساخت جاده‌اي جديد، در ۷۰ متري راه اصلي و ۴۰ متر پايين تر از آن، تقريبا روبروي جاده ريجاب قرار گرفته است.
در نگاه اول، بناي اين ساختمان كه از سنگهاي تراشيده شده مكعب – مستطيل شكل درست شده است، شبيه به بناهاي دوران هخامنشي، خصوصا كعبه زرتشت در نقش رستم به نظر ميرسد ولي وجود اطاقكي طاق مانند با سقف هلالي كه نشانه بارز بناهاي دوران ساساني است بيانگر ساخت آن در اين دوره ميباشد.
اين بناي سنگي به صورت فضايي ايوان مانند با پلان مستطيل به طول ۷/۷ متر و عرض ۸۵/۴ و ارتفاع ۷/۱۱ متر ساخته شده است. فضاي داخل نيز به عرض ۱/۴ متر و عمق ۱/۳ متر با بيشينه ارتفاع ۹/۵ متر ساخته شده است. در ب‍‍الات‍ري‍ن ق‍س‍م‍ت اين بنا و بر روي ل‍ب‍ه ب‍‍ام، ردي‍ف‍‍ي از جان پناه به ارتفاع ۹۲ س‍‍ان‍ت‍‍ي متر كه از دو قطعه سنگ ساخته شده وجود دارد. اين دو قطعه سنگ در خط مياني به گونه اي تراشيده شده اند كه با قرار گرفتن بر روي هم شكل پيكاني را در مركزشان ايجاد ميكنند.
ديوارهاي اين بنا از بلوكهاي سنگي كه بدون استفاده از ملاط بر روي هم قرار گرفته اند ساخته شده و فشار وزن قطعات بالايي باعث پايداري آن شده است ولي جهت اتصال سنگ هاي بكار رفته در پايه و كف اين بنا كه ۲۰/۱ متر از سطح زمين ارتفاع دارد از بستهاي فلزي دم چلچله اي (همانند تخت جمشيد) استفاده شده است. در زمان حاضر اين ب‍س‍ت‍‍ه‍‍ا از بين رفته اند ولي ج‍‍ا‌ي ب‍رخ‍‍ي از آن‍‍ه‍‍ا در ک‍ف بنا ق‍‍اب‍ل م‍ش‍‍ا‌ه‍ده است.
بر روي ب‍ل‍وک‍‍ه‍‍ا‌ي سنگي پايه هاي دو طرف فضاي د‌اخ‍ل‍‍ي، س‍ت‍ون ن‍م‍‍ا‌ه‍‍اي‍‍ي ح‍ج‍‍ار‌ي شده است، همچنين در زي‍ر ب‍‍ال‍ش‍ت‍ک سر س‍ت‍ون هاي اين طاق، نقش دو ن‍و‌ار در هم گ‍ره خ‍ورده اي به صورت م‍و‌اج ح‍ج‍‍ار‌ي شده است. البته بخش عمده اي از اين تزئينات به مرور زمان از بين رفته است ولي قسمتهايي از آن كماكان سالم مانده كه نمايانگر هنر و سليقه سازندگان آن است.
م‍د‌ارک ب‍‍اس‍ت‍‍ان ش‍ن‍‍اخ‍ت‍‍ي ن‍ش‍‍ان م‍‍ي د‌ه‍د ک‍ه اين بنا در او‌اخ‍ر دوره ساساني و احتمالا زمان ح‍ک‍وم‍ت خ‍س‍رو پرويز و بين س‍‍ال‍‍ه‍‍ا‌ي ۵۹۰ تا ۶۲۸ م‍ي‍لاد‌ي ساخته شده است.
كاربرد و دليل ساخت اين بنا تاكنون مشخص نشده است ولي براي آن كاركرد هاي متفاوتي مانند ي‍‍ادگ‍‍ار اح‍د‌اث راه ک‍‍ارو‌ان‍رو، ت‍وق‍ف‍گ‍‍اه م‍رک‍ب شاهي، اري‍ک‍ه س‍ل‍طن‍ت‍‍ي، پ‍‍اس‍گ‍‍اه م‍رز‌ي و بناي ي‍‍ادب‍ود‌ي از ي‍ک پ‍ي‍روز‌ي مطرح شده است.
در فاصله ۳۰ متري ش‍رق اين بنا قطعه سنگ ن‍س‍ب‍ت‍‍ا ب‍زرگ‍‍ي، ج‍د‌ا شده از ک‍وه در كنار مسير قرار دارد ک‍ه در وس‍ط آن س‍طح‍‍ي مستطيل ش‍ک‍ل به ابعاد ۱۵۶ در ۱۷۳ س‍‍ان‍ت‍‍ي متر، احتمالا براي ن‍وش‍ت‍ن ک‍ت‍ي‍ب‍ه اي در خ‍ص‍وص بنا تراشيده شده ولي به دلاي‍ل ن‍‍ام‍‍ع‍ل‍وم‍‍ي ن‍ي‍م‍ه ک‍‍اره رها شده است. در حال حاضر بر روي اين صفحه با حروف لاتين كلمه PUMUABIS به همراه دو تاريخ 1921 و 1942 حك شده است كه احتمالا يادبود يكي از نظاميان ارتش متفقين در خلال جنگ جهاني دوم ميباشد.
تصوير ماهواره اي از موقعيت مكاني طاق گرا
موقعيت مكاني طاق گرا در مقايسه با جاده فعلي
طاق گرا
طاق گرا
طاق گرا
تزئينات طاق گرا
جان پناه هاي بالاي نماي طاق
نماي طاق گرا از بالا
سنگ تراشيده شده در نزديكي طاق گرا
+ نوشته شده در شنبه دوازدهم اردیبهشت ۱۳۸۸ ساعت ۱۱:۵۶ ب.ظ توسط نادرالحکما دواساز
