رشته كوه اشتران كوه با طول تقريبي ۳۵ كيلومتر و با جهت جنوب شرقي – شمال غربي در جنوب جاده دورود به اليگودرز قرار گرفته است. دامنه هاي اين رشته كوه كه بر اساس يافته هاي زمين شناسي كوهي جوان بوده و در حدود ۳۰ ميليون سال عمر دارد، سر چشمه تعدادي از سر شاخه هاي رود دز، مانند رود ماربره و گهر رود ميباشد.

در باب نامگذاري اين رشته كوه عنوان ميشود كه به علت قرار گرفتن بیش از ۲۰ قله ، ‌كه ۷ عدد از آنها بيش از ۴۰۰۰ متر ارتفاع دارند، در يك خط و به دنبال هم كه شباهت به كارواني از شتر دارد، به اين نام خوانده ميشود. از طرفي دور نماي اين رشته كوه كه بعضا از فاصله ۱۰۰ كيلومتري هم ديده ميشود، خصوصا از جاده بروجرد به دورود، به شكل بدن شتري نشسته ميماند كه اين هم ميتواند دليلي براي اين نامگذاري باشد.

اشتران كوه (عکس از وبلاگ دریاچه گهر ازنا)

اشتران كوه (عکس از وبلاگ قلمرو بامهای دنیا)

اشتران كوه (عکس از وبلاگ همصدایان)

در دره هاي جنوب اين رشته كوه، دو رودخانه به نامهاي دره دزدان، در جهت جنوب شرقي و گهر رود، در جهت شمال غربي جريان دارند كه هر دو در نهايت به رود دز ميپيوندند. سالها پيش بر اثر زمين لغزشي عظيم در دره گهر رود و در دامنه شمالي كوه سر سبز، مقابل قله سن بران، مسير رودخانه جاري در قعر آن مسدود شد كه حاصل آن ايجاد درياچه گهر، ملقب به نگين اشتران كوه ميباشد. اين درياچه كه با طول نزديك به دو كيلومتر و حداكثر عرض ۶۰۰ متر، در ارتفاع ۲۳۴۵ متر از سطح دريا قرار گرفته است، به عنوان بزرگترين و زيباترين درياچه كوهستاني ايران شناخته ميشود.

سر ريز آب اين درياچه در ادامه مسير خود وارد دره اي با نام ني گا (دره نگار يا تنگ هوليوان) گشته و در همان جهت شمال غربي جريان ميابد. در شمال كوه تخت كالا و در جنوب و پاي گردنه پنبه كار، گهر رود به سمت غرب پيچيده و پس از عبور از دره گردو، به سمت جنوب و جنوب غربي تغيير مسير ميدهد. اين رود پس از عبور از كنار كوه تخت كالا، در جهت غرب و شمال غربي ادامه يافته و پس از عبور از كنار روستاهاي تي ، عمارت و بر آفتاب، در نهايت پس از طي حدود ۶۰ كيلومتر از سرچشمه، در نزديكي روستاي چم شيد به رود سزار ميپيوندد.

درياچه گهر در جنوب رشته كوه اشترانكوه و در زير بلند ترين قله آن، سن بران به ارتفاع ۴۱۵۰، و در ارتفاع ۲۳۴۵ متري از سطح دريا واقع شده است. اين درياچه در ۲۷ كيلومتري جنوب غربي دورود، ۲۲ كيلومتري جنوب شرقي ازنا و ۳۶ كيلومتري شرق- جنوب شرقي اليگودرز واقع شده است.

متداول و پر تردد ترین راه دسترسی به دریاچه گهر، مسیر دورود به دریاچه میباشد. این مسیر که از شهر دورود و مجاورت پارک ساحلی آن آغاز میشود، شامل حدود ۲۰ کیلومتر راه اسفالت ماشین رو تا محل چشمه خیه و پس از آن حدود ۱۳ کیلومتر راه مالرو تا دریاچه میباشد. البته در منابع مختلف و همچنين بر روي تابلوي راهنماي نصب شده در ابتداي راه مالرو، طول اين قسمت ۱۸ كيلومتر ذكر شده است اما اندازه گيري من آنرا كمتر از ۱۳ كيلومتر مشخص ميكند. در پایان راه آسفالته که علیرغم شیب زیاد آن در پاره ای از نقاط، به راحتی توسط ماشینهای سواری پیموده میشود، محوطه ای به عنوان پارکینگ آماده شده است که میتوان ماشین را در آن پارک کرد. حفاظت از ماشینها نیز به عهده دکه داری در همان محل است که در ازای آن قبض صادر میکند.

از این محل تا دریاچه بسته به شرایط بدنی و سرعت انفرادی، بین ۳ تا ۵ ساعت راه در پیش است. بار همراه در این مسیر توسط خود افراد و یا چهارپا های کرایه ای حاضر در ابتدای مسیر حمل میشود. قیمت چهارپا امسال علیرغم رسیدگی ها و وام های متعدد انتخاباتي!!! پرداخت شده توسط دولت به روستاییان بیش از ۳۰ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته و از ۱۵۰۰۰۰ ریال برای الاغ و ۲۰۰۰۰۰ ریال برای قاطر به  ۲۰۰۰۰۰ ریال برای الاغ و ۳۰۰۰۰۰ ریال برای قاطر افزایش یافته که لازم است وزیر محترم اقتصاد آنرا هم در محاسبه تورم سالانه در نظر بگیرد.!!! البته لازم به ذکر است که برای هر گروه چهارپا، یک نفر خرکچی هم همراه خواهد آمد که او هم ۲۰۰۰۰۰ ریال دریافت خواهد کرد.

این مسیر با شیبی ملایم از كنار چشمه خيه (۲۳۵۰ متر) به سمت بالا آغاز شده و پس از ۴۵ تا ۶۰ دقیقه و گذر از گردنه ای به نام گله چیر (۲۵۰۰ متر) ، به بالاترین نقطه مسیر به نام گردنه پنبه کار با ارتفاع ۲۵۵۰ متر میرسد. از این نقطه سراشیبی تندی به سمت پایین و کف دره رفته و در مجاورت چشمه ای به همان نام پنبه کار و یا چشمه سیب در ارتفاع ۲۱۲۰ متری از سطح دریا به رودخانه گهر رود میرسد. مسیر در ادامه با عبور از پلی بر روی رودخانه گهر رود، به سمت راست آن رفته و با شیبی ملایم که پیمودن آن ۱ تا ۲ ساعت زمان میبرد تا دریاچه ادامه میابد. در میانه این قسمت چشمه نسبتا پر آبی به نام چشمه آب سفید وجود دارد که محل مناسبی برای رفع تشنگی و استراحتی کوتاه به شمار میآید. همچنین در انتهای آن سربالایی تندی به نام گردنه خدا قوت به ارتفاع ۴۰ متر (از ۲۳۴۰ تا ۲۳۸۰ متر از سطح دريا) با بستری شنی قرار دارد که پیمودن آن واقعا نفس گیر است (به علت اتمام ذخیره انرژی در طول مسیر پیموده شده، واقعا نام با مسمایی برای آن انتخاب شده است). پس از گذر از این سربالایی و با فاصله کوتاهی در حدود ۱۰ دقیقه به دریاچه میرسید.

مسیر چشمه خیه به دریاچه گهر

این مسیر به غیر از منطقه کوچکی در اطراف چشمه پنبه کار فاقد درخت و هر گونه سایه میباشد لذا ضمن همراه داشتن کلاه آفتابگیر و استفاده از کرم ضد آفتاب، توصیه میشود که در ساعات اولیه صبح پیموده شود. از طرفی بالا رفتن از گردنه پنبه کار در مسیر برگشت واقعا نفس گیر بوده و لازم است آمادگی لازم برای آن در نظر گرفته شود. در طول اين مسير و در دو محل بالاي گردنه پنبه كار و همچنين در كنار چشمه پنبه كار سياه چادرهايي قرار دارند كه تعدادي اقلام مصرفي كه عمدتا خوراكي ميباشند، به همراه نوشيدني هاي خنك ميفروشند. همچنین با نصب دو آنتن BTS بر بالای گردنه گله چیر و دریاچه گهر در سالهای گذشته، کل این مسیر و اطراف دریاچه تحت پوشش شبکه تلفن همراه قرار داشت ولي با از کار افتادن آنتن بالای دریاچه در اواخر تابستان سال گذشته و بی توجهی وزارت همیشه در خواب ارتباطات به آن، با گذر از گردنه پنبه کار مجددا ارتباط با دنیای خارج قطع شده و تنها در محدوده کوتاهی بر بالای گردنه خداقوت امکان تماس میسر است.

مسیر دیگر دسترسی به این دریاچه که به مسیر کوهنوردان نیز معروف است با صعود از منطقه دربند ازنا و روستای تیون آغاز شده و پس از صعود به خط الراس اشترانکوه و در حد فاصل قلل گل گل و سن بران، از دهلیزی قيف مانند و V شکل به سمت جنوب و دریاچه گهر امتداد میابد. این دهليز شيبي تند و گاهاً يخ زده دارد كه با توجه به سنگي بودن اطراف آن كوچكترين اشتباه در انتخاب مسير امكان بروز مشكل و يا حادثه را به دنبال دارد. پس از گذر از این قسمت مسیر به شکل شن اسکی تغییر میکند که پیمودن آن باید با احتیاط فراوان و فاصله مناسب بین نفرات جهت احتراز از خطرات ریزش سنگ صورت گیرد. همراه داشتن كلنگ، يخ شكن و طناب به همراه لوازم حفاظت فردی جهت طی این مسیر لازم است. از بالای خط الراس اشتران کوه تا دریاچه، از این مسیر حدود ۴ ساعت زمان میبرد که البته صعود به خط الراس هم خود به یک روز صعود و شب مانی در پناهگاه چال کبود نیاز دارد. لازم به ذکر است سایر مناطق خط الراس رشته کوه اشترانکوه به سمت جنوب به پرتگاه ختم شده و غیر قابل فرود میباشند.

مسیر خط الراس اشتران کوه به دریاچه گهر

قسمت قیفی شکل منتهی به دریاچه گهر (عکس از آقای سپهر پ.)

سومين مسير درياچه گهر از جاده اليگودرز به شول آباد منشعب شده و از سمت شرق به آن ميرسد كه با توجه به عبور ما از اين مسير در برنامه امسال، در پست بعدي اطلاعات كاملي از آن ارائه خواهم داد.

تا اواخر دهه هفتاد امكانات خاصي براي گردشگران و طبيعت گردان در محدوده درياچه گهر وجود نداشت ولي از اوايل دهه هشتاد به تدريج امكاناتي در محل چادر زدن براي رفاه مردم ايجاد شد كه از آن جمله ميتوان به ساخت تعدادي سكو براي چادر زدن، نصب چراغ هاي روشنايي با منبع انرژي خورشيدي، بر پايي چادري جهت فروش مواد غذايي به گردشگران، ساخت چند واحد توالت عمومي، لوله كشي آب و تعبيه شير آب در فواصل مختلف در محل اطراق طبيعت گردان و نصب آنتن BTS به منظور پوشش تلفن همراه در منطقه اشاره كرد. البته طي سالهاي اخير همين امكانات اشاره شده هم مورد غفلت قرار گرفته و در حال تخريب ميباشند. براي مثال اكثر دستشويي ها كثيف و فاقد شلنگ و آفتابه بوده، تعدادي از چراغ هاي روشنايي از كار افتاده اند و در نهايت آنتن BTS تلفن همراه از تابستان سال گذشته خراب شده و پوشش تلفن همراه از بين رفته است. محيط اطراف درياچه و همچنين رودخانه خروجي از آنهم هر سال آلوده تر از قبل ديده ميشود. خصوصا رودخانه خروجي كه رويش فراوان خزه در آن، طي چند سال گذشته، نشان از افزايش املاح نيترات و فسفات حاصل از آلودگيهاي انساني در آن ميباشد. البته در صورت لانسه كشي در اين رودخانه، با انواع زباله هاي انساني غير قابل حل در آب هم به فراواني روبرو خواهيد شد.!!

همچنين با افزايش ورود گردشگران به منطقه و رواج روز افزون استفاده از چهارپايان براي حمل بار و اثاثيه همراه آنان و از طرفي عدم اختصاص نقطه خاصي جهت استقرار چهارپايان در نزديكي درياچه، متاسفانه فضولات چهارپايان در همه نقاط قابل چادر زدن ابتداي درياچه پخش بوده كه منظره و بوي بد آن به همراه آزار حشرات موذي، همانند مگس خر گز، در اكثر اوقات گريبانگير طبيعت گردان ميباشد.

در دو منطقه واقع در ابتدا و انتهاي درياچه با توجه به وجود بستر خاكي قطعاتي از جنگل بيد وجود دارد كه درختهاي قسمت ابتداي درياچه كه محل چادر زدن بازديد كنندگان در آن منطقه ميباشد، به علت بي مبالاتي تعدادي از مسافران و همچنين بي توجهي مسئولان، جهت تهيه آتش بريده شده و در حال از بين رفتن ميباشند. همچنين اين قطعات جنگلي و دره هاي اطراف درياچه مسكن تعداد نسبتا زيادي گراز ميباشند كه شبها براي چرا و همچنين خوردن بقاياي غذاي مسافران به كنار درياچه و لابلاي چادر ها مي آيند كه در صورت بيدار بودن و با رعايت احتياط ميتوان از درون چادر و يا بالاي درخت به مشاهده آنها پرداخت.

در حال حاضر در كنار درياچه پاسگاههاي محيط زيست و نيروي انتظامي قرار دارند كه ظاهرا فقط افرادي با لباس فرم اين سازمانها در آن تردد كرده و وظيفه خاصي به عهده ندارند. پرسنل محيط زيست البته در اين محل پروانه ماهيگيري هم ميفروشند و احتمالا اگر كسي جلوي چشمشان بدون پروانه اقدام به ماهيگيري كند با او برخورد ميكنند.!!! نكته جالب در مورد فروش پروانه ماهيگيري امسال آن بود كه عليرغم اعلام سازمان محيط زيست مبني بر قيمت ۵۰۰۰۰ ريالي پروانه روزانه صيد ماهي قزل آلا، پروانه مذكور در اين محل به قيمت ۴۰۰۰۰ ريال فروخته ميشد و تازه آنهم به جاي فرم چاپي پروانه صيد هميشگي، تنها شامل يك تكه كاغذ معمولي حاوي تاريخ و ممهور به مهر پاسگاه محيط زيست درياچه گهر بود. سربازان نيروي انتظامي حاضر در منطقه نيز تنها به چرت زدن در سايه مشغول بودند و تنها فعاليت مشاهده شده از آنان در سفر امسال ما، كمك به قطع شاخه اي قطور از يك درخت بيد توسط تعدادي از مسافران شهرهاي اطراف به منظور تهيه آتش بود.!!! در نزديكي پاسگاه نيروي انتظامي يك تابلو از سازمان هلال احمر هم ديده ميشد كه البته اثري از پرسنل آن يافت نشد.

لازم به ذكر است كه تعداد زيادي از عشاير اين منطقه به سلاح هاي جنگي (برنو و كلاشنيكف) داراي  مجوز يا فاقد آن مسلح بوده و هر ساله گزارشاتي از راهزني و سرقت اموال مسافران خصوصا در منطقه حد فاصل چشمه آب سفيد تا گردنه خداقوت و همچنين جنگل انتهاي درياچه (در صورت اقامت شبانه در آن) به گوش ميرسد. لذا بهتر است سفر به درياچه، خصوصا در صورت همراهي خانواده، در گروههاي بزرگ، ترجيحا با حضور راهنمايان محلي و در روشنايي روز صورت گيرد.

  
+ نوشته شده در دوشنبه پانزدهم تیر ۱۳۸۸ ساعت ۱:۳۴ ب.ظ  توسط  نادرالحکما دواساز